बेढङ्गको सहर

दृश्य १. एकजना सभासद दिनभरि उद्‌घाटन कार्यक्रममा व्यस्त रहन्छ र वेलुका संविधान निर्माणमा भइरहेको ढिलाइका बारे आयोजित कार्यशाला गोष्ठीको समापन रात्रिभोजमा ह्विस्की डकारेर समावेशी संविधानबारे टेलिभिजनमा अन्तर्वार्ता दिइरहेको देखिन्छ। जनकराज सापकोटा दृश्य २. दिनभरिको बेफुर्सदीबाट ग्रस्त एकथान युवक साझँपख फुटपाथमा उभिएर दिउँसो मोबाइलमा डाउनलोड गरेको ब्लु फिल्म हेर्छ र आफ्‍नी प्रेमिकालाई ती दृश्यहरु देखाएर उत्तेजित तुल्याउन खोज्छ। दृश्य ३. एकजना प्राध्यापक जो कक्षामा पढिरहेकी उमेर छिप्पिएकी केटीलाई नाङ्गो आँखाले हेर्दै फ्रायडको मनोविज्ञान र मार्क्सको अर्थशास्त्र मिसाएर यौन मनोविज्ञान पढाउँछ । बेलुकी घर पुगेर श्रीमतीलाई हप्काउँछ, "उमेर नै नपुगी कति चाढै चिसिएकी"। दृश्य ४. एउटा बेरोजगार केटो दिनभरि रोजगारीको खोजमा चारैतिर चहार्छ र साँझ एक पिन्ट...

Read more »

Posted in: निबन्ध

नेपाल प्यारो छ

मनु ठाडा भन्छौ तिमी हिमाल सेतो छतर म देख्छु यो त रातो छकिन भनी प्रश्न गर्छौ भनेम भन्छु त्यसमा नेपालीहरुको रगतको छिटो लागेको छलाखौँ नेपाली त्यही हिमालको आडमालुकी रहदा अनायासै मृत्यु वरण गर्न पुगेको छभन्छौ तिमी सूर्य तातो छतर म भन्छु त्यो त सेलाएर चिसो भै सकेको छतातो ताप त पृथ्वीमा मान्छेको भिड भएरत्यसको वाफले तातो भएको छमानीस धेरै अहङ्कारी भै उसको आत्मा त्यसैत्यसै जलेर तातो भएको छभन्छौ तिमी नेपाल राम्रो छतर म देख्छु नेपाल त भ्रष्टाचारीहरुले खोक्रो बनाएको छदुष्ट मानीसहरुले भित्रभित्रै सकाएको छनेपाल एउटा कुहिएको फर्सी जस्तो मात्र भएको छतर पनि नेपाल प्यारो छकिनकी यहा मलाई जन्म दिने मेरी आमा जन्मनु भएको छयहा मलाई कर्म सिकाउने बुबा रहनुभएको छखोलाहरु सुसेली हाल्दै अनवरत बगिरहेका छन्ती निर्दोष हिमालहरु रगतका फोहोरी छिटा बोकेरै भए पनिङिच्च दात देखाई...

Read more »

Posted in: कविता

गजल

शून्य प्रकाशछाडेर गईस् भन्दै गाउँ रुन्छ सपनीमामलाई जन्मा-हुर्काको ठाउँ रुन्छ सपनीमाकसरी सक्छु म सुत्न विकास सुते झैँ मस्तसधैँ-सधैँ जस्को बुढो बाउ रुन्छ सपनीमाहुर्किएछ चरी अब छाडेर जो गयो गुँडभनेर बिलौना गर्दै माउ रुन्छ सपनीमानदुखे झैँ चस्स-चस्स सधैँ चस्कन्छ यो छातीभुल्नै नमिल्ने एउटा घाउ रुन्छ सपनीमातँलाई पारी तारेको मैले हो नबिर्सी भन्दैमाझी रुन्छ सपनीमा, नाउ रुन्छ सपनीमाहजारबिघा, सर्ला...

Read more »

Posted in: गजल

बाल उमंग

तस्बीरः रश्मि शीला, कलेजक...

Read more »

Posted in: तस्वीर

मलाई 'म' मन पर्दैन

भवसागर घिमिरेम मनबाट चलेको छुमस्तिष्कबाट चलेको छैनत्यसैले मलाई म मन पर्दैनपहिला पहिला मेरा मनहरुनसा नसाबाट बग्दैमस्तिष्कमा पुगेर छानीने गर्थेशुद्ध हुन्थे मनहरु अनिम त्यसलाई व्यवहारमा उतार्थेतर आज मनहरुमस्तिष्कमा पुग्न नपाउँदैव्यवहारबाट पोखिने गर्छन्म सँधै मनको कुरा मान्छुमस्तिष्क सदा लाचार भै रहन्छधिक्कारी रहन्छु म अनि मनहरुलाईकिनकी मेरा मनहरुमलाई स्वयं दमन गर्दैछन्लज्जास्पद बनाइरहेका छन्तरपनि म प्रतिकार गर्न सक्दिनमनहरुलाईम हार्दोयुद्ध लडिरहेको छुत्यसैले मलाई म मन पर्दैन !(२०६१-०१-३१, पोखरा)sagarbhaba@gmail....

Read more »

Posted in: कविता

जीवन

एकल यात्रीरात; निदाउनेहरुका लागि होआँसु; रुनेहरुका लागि हो विश्राम; थाक्नेहरुका लागि हो जिब्रो; बोल्नेहरुका लागि होरुप; देखाउनेहरुका लागि होमृत्यु; हार्नेहरुका लागि होकालो रात हैन, उज्यालो दिन चाहन्छु मबग्ने आँसु हैन, उन्मुक्त हाँसो चाहन्छु मविश्राम हैन, निरन्तर हिँड्ने पाइला चाहन्छु मबोल्ने जिब्रो हैन, पौरखी पाखुरी चाहन्छु मसुन्दर रुप हैन, सफा मन चाहन्छु मपराजित मृत्यु हैन, संघर्षशील जीवन चाहन्छु म किनकी,जाग्नेहरुका लागि हो, दिनखुसी हुनेहरुका लागि हो, हाँसोहिँड्नेहरुका लागि हो, पाइलापौरख गर्नेहरुका लागि हो, पाखुरीखुल्नेहरुका लागि हो, मनजुध्नेहरुका लागि हो, जीवन...

Read more »

Posted in: कविता

'दीपावली' र 'न्ह्यूँ दँ'का केही झलक

तिहारको व्यापार न्ह्यू दँको टिसर्टसँगै आकाशमा उडाइएको बेलुनन्ह्यू दँको सांस्कृतिक प्रदर्शनीमा किशोरीहरु उपत्यकामा बत्तीको झिलीमिली तिहारमा लक्ष्मीमातालाई रिझाउँदै तस्बीरः चिरन मानन्धर, कलेज क...

Read more »

Posted in: तस्वीर

Science, Man on the Moon and the TV

Abhinaya ThapaWhen were little, apart from Nepali and Hindi everything was ‘English’. We used to think every ‘foreigner or Khare’ was English or American, so everybody who is embodied in this form and color speaks that language. Indeed everything was English, though American in some sense rather than being British, the cars, TVS, airplanes, rockets and even science. This latter part ‘science’ was huge term with mathematics, which used to include in it all above mentioned things and ‘without a god’. At that time, our mother’s language used to incorporate god in almost every relation and meanings. It was reason, cause and end, like in metaphysics, but in the texts of the mathematics and science, there was a vacuum. ‘The sun rises in the east’, ‘1+1=2’ and every subtraction and earth and planet...

Read more »

Posted in: essay

गुरु र ज्ञान

संविद घिमिरेजीवन त यो छैन कतै शिक्षा बिना पूर्ण,शिक्षाले ज्ञान दिन्छ सही बाटो रोज्न।गुरुले ज्ञान दिन्छन् हर शिष्यलाई,उपदेश मानी लिन्छन् जीवन पुर्ण गर्नलाई।जीवनमा गाँसिइन्छन् ज्ञान दिने गुरु,विद्या अर्थी हामी सबै ज्ञानसँग रमूँ।गुरु सँधै प्रेरित गर्छन् सत्कर्म नै गर्न।।हाम्रो लागि शिक्षा दिने मात्र हुन्नन् गुरु,साथीभाई पनि हुन् ज्ञान साट्‌ने गुरु।गुरुसँग हाम्रो नाता हुनुपर्छ अटुट,शिक्षा पनि हामीसँग हुन्छ सँधै मजबुत।पैसा तिरी किनिदैन ज्ञान जस्तो चीज,छरिन्छ यो जताततै मानिसको माझ।चिन्न सके यसको गुण पुगिनेछ माथी,नचिने त रहनेछ जति थियो त्यत्ति।बाटो हिड्दा जीवनमा अनगिन्ती मोड,गुरु ज्ञान पाएर नै जित्न सक्छौ होड।।सेन्ट जेभियर्स स्कूलकक्षा ८ 'ए'गोदावरी, ललितप...

Read more »

Posted in: बाल कविता

गजल

तीर्थ विष्टसुनै हौ तिमी खार्नु नपर्नेमसँगै छ्यौ चहार्नु नपर्नेयो रुखो मनमा पनि फैलनेदुबो हौ तिमी सार्नु नपर्नेस्वर्गमा भए, के गर्थे खै ?धर्तीमै छ्यौ झार्नु नपर्नेउत्सब हौ मेरो जिन्दगीलाईसधैँ भए'नि टार्नु नपर्ने(केही समयको बनबासपछि हामी फेरी उपस्थित भएका छौ, अबको दिनमा कलेजकलमलाई निरन्तरता दिने प्रणका साथमा। कलेज कल...

Read more »

Posted in: गजल

अनि...

रञ्जु रेग्मि अनि... कथासंग्रह इल्या भट्टराईको तेस्रो कृति हो। लेखिकाका यसअघि दुई कृतिहरू मन मनै त हो (कथासङ्‍ग्रह) र लफबराको वरिवरि (यात्रा संस्मरण) प्रकाशित भइसकेका छन्। यस कथा सङ्‍ग्रहमा १७ वटा कथाहरू सङ्‍ग्रहित छन् जसले मानवजीवनका भिन्न(भिन्न पक्षलाई उजागर गरेका छन्। अनि... कथा सङ्‍ग्रह मूलत: मनोविश्लेषणात्मक कथाहरूको सङ्‍ग्रह हो जसमा लेखिकाको भुकाव पारिवारिक जीवनका विविध स्वरूप, सम्बन्धतर्फ रहेको भान हुन्छ। यस कृतिमा सङ्‍ग्रहित अधिकाङ्‍श कथाहरू पारिवारिक जीवनकै सेरोफेरोमा रचिएका छन्। भनिन्छ, यो समग्र सृष्टि नै माया प्रेममा अडेको छ। सृष्टिक्रमलाई निरन्तरता दिन माया नै एउटा आधारको रूपमा रहेको छ जुन समय, परिस्थिति अनि व्यक्तिअनुसार बेग्लाबेग्लै रूपमा प्रस्फुटित हुन्छ। चाहे त्यो पारिवारिक होस्, प्रणयसूत्रको अर्थमा होस्, चाहे हार्दिकता वा मित्रताको...

Read more »

Posted in: पुस्तक चर्चा

गीत

बिकास तिवारीपछौरीको कुना समाई तिमी छेउ बसहाँस्दाखेरी जून जस्ती मुसुमुसु हाँस तिमी हिड्दा सधैं लाग्छ स्वर्गकी परीतिम्रो माया राख्छु सँधै मेरो मुटुभरिआकाश जस्तो मन तिम्रो चन्द्रमाको बासहाँस्दाखेरी जून जस्ती मुसुमुसु हाँसतिम्रो स्वागतमा देख्छु फूल फुलेकातिम्रो माया पाउन संसारभरि डुलेकातिम्रोलगि जहिले पनि बन्न सक्छु दासहाँस्दाखेरी जून जस्ती मुसुमुसु ह...

Read more »

Posted in: गीत

आदिम सन्दर्भ

प्रिय संवेदन !'जीवन' नामको घटनामा आज मेरो आदिवासी मनको आज्ञानुसार एक रोमाञ्चकारी कथा वाचन गरिरहेछु-एकादेशमा तिमी थियौ, म थिएँ र हाम्रो आदिवासी मन थियो, सप्रसङ्ग-अप्रसङ्ग हाम्रा आदिम प्यासहरू थिए, आदिम सम्बन्धहरू थिए, आदिम स्वप्नहरू थिए र आदिम आँसुहरू थिए । शिरीषका प्रेमिल फूलझैँ निलाम्मे प्रीत फुलेजस्तो त्यस शालीन प्रदेशमा वासन्ती सौन्दर्य ढकमक्क फुल्थे । शुभ सन्देशजस्ता पाहुनाहरू सकुशल आउने-जाने गर्थे । साप्ताहिक हाटबजारमा प्रेम, सद्‍भाव र समर्पणका कवितावाचन गरिन्थे । धर्म, दर्शन, इतिहास, राजनीति, अर्थनीति, शिक्षानीति, कुटनीति, संविधान, कानुन सारा केवल महत्त्वाकाङ्क्षी बादशाहका दुःस्वप्नझैँ बडो हास्यास्पद लाग्थे । आदिम नीला दहहरूमा प्रेमको सम्भ्रान्त पहेलीझैँ गन्धर्वहरू मस्त पौडिन्थे । गुफा र ओढारहरूमा आँखाभरि जूनतारा भित्रयाएर प्रकृति र पुरुष...

Read more »

Posted in: निबन्ध

Trance

-Rajju DangolWhen I woke up, I realized the blazing sun was already above the soothing mountains and the twittering birds nearby my window were singing the onset of dawn. The soothing breeze, the chilly sensation of the morning, and the knock on my door (by my mother) was the reason why I opened my eyes to embark on yet another day full of incidents that were about to happen!Getting done all my morning routine I walked from home to head my workplace at around 9:30.A place not so far from where I live is a place where the Tuk-Tuk stop is. I walk to get there each day to become a part of a busy crowd waiting for a vehicle’s (Tuk-tuk) arrival. And when it finally does, it looks as if the swarm of killer bees darting at one prey. They jump, bash, and some even bruise themselves just to get their...

Read more »

Posted in: Story

मान्छे अनि फेरि मान्छे

- किशोर न्यौपाने 'यदु'समयका कलेटी परेका काँचुलीहरूओछ्याएर फलैंचामामेरी हजुरआमाआँसुसँगै कात्‍नुहुन्छजिन्दगीको ए-को-हो-रोपरिभाषा । विचलित नबनी कत्ति पनिजबनबुझिने अनुहारमा खुम्चिएका रेखा देखाउँदैपढ्नुहुन्छ एक अनुच्छेद वर्तमानअनि मलाई लाग्छ-उस्तै रहेछ बाँच्नुका रुटिनहरूहिजो, अस्ति र आज । तर भिरालो खुट्टाहरूले समाएर गन्तव्यमाअहँ, गर्न सकिने रहेनछ सफलताको दस्तखतत्यसैले होलाउहाँ भन्नुहुन्थ्यो-सपनाको महल र खरानी मानसिकताउस्तै-उस्तै हो नानू !मेरी हजुरआमाको आग्रह र सल्लाहमा त्यसपछि मैले कहिल्यै देखिनँ सपना,आजकाल गर्व लाग्छसपनाको राजनीति नगरीकनैम मान्छे बन्न सकेको छुसाँच्चै कति गाह्रो हुने रहेछ हगिमान्छेजस्तै मान्छे बन्नलाई । - आरुपोखरी ७, गोरखा...

Read more »

Posted in: कविता

मुक्तक

आशमा लेखें विश्वासमा लेखेंथाहा छ, तिमीलाई मैले बुढासुव्बाको बाँसमा लेखें ।।रमेशइ...

Read more »

Posted in: मुक्तक

काठमाडौँको गाइजात्रा

तस्वीरः अभिनय र सन्तोष सागर, कलेजक...

Read more »

Posted in: तस्वीर

समयबारे बेखबर समय

-जय गौडेल यो,एउटी कुमारीकुमारीत्व बचाउनको लागिवेश्या, अनिएउटी वेश्यावेश्यात्व बिकाउनको लागि कुमारी बनेको समय हो यो,शान्तिको निमित्तबुद्धले बन्दुक बोकेरक्रान्ति गरेको समय होयो,मान्छेलेमान्छे-मान्छेको माझमामान्छे खोजेको समय होयो,समयले समयलाईसमय सोधेको समय हो । -स्याङ्जा...

Read more »

Posted in: कविता

BAD POLITICS

Shrijana k. c."Politics is a bad game",always we were listen this as canon,Everyone while born brings its name,but never we implement only we assumed.As development of destruction got fame,but instead had to be learned as life canon,Everyone can sit on chair of it as same,never its own path is assumed,We work for goodness though we are tame,ethics is not only from our party canon,why our opponent doesn't feel shame,declaring our hard work as their own assumed.Now, this generation will try though will be lame,will change definition as critics from canon,Never will remain just fame of respected Mr. Zame,But, play politician from own place, will close all assum...

Read more »

Posted in: poem

अन्यौल ...

एन. एस. डी. 'संघर्षी'जिन्दगी मसँगै दौडिरहेछ या म जिन्दगीसँगै दौडिरहेछुथाहा छैन या त समयसँगै दौडिँदैछुया समय मसँग हिँडिरहेछअनभिज्ञ छु म कोसँग हिँडिरहेछुगन्तव्यको कुनै ज्ञान छैन म कहाँ पुग्दैछु एक्लै विरहीबनीआँसु म सँगै बग्दैछ याम आँसुसँगै बगिरहेछुथाहा छैन या त सँगसँगै बग्दैछुया आँखा मात्र रसाइरहेछबेखबर छु म कोसँग रोइरहेछुम किन रुदैछु हृदय रित्तिने गरी ग्वार्को, ललित...

Read more »

Posted in: कविता

गजल

शून्य प्रकाशसयौँ जुनी हैन एउटै जुनी दिए पुग्छ ।बरदानमा प्रभु मलाई उनी दिए पुग्छ ।प्वाँख देउ पन्छी जस्तै उड्न पाउँ भन्दिन म पिँजडामा उनीसँगै थुनिदिए पुग्छ ।स्वर्ग कस्ले देख्या छ र भोलिको भर हुन्न यही धर्ती यही आकाश मुनी दिए पुग्छ ।यति दिने वाचा गर अरु केही माग्दिन म 'शून्य' मनको यौटै बिन्ती सुनिदिए पुग्छ...

Read more »

Posted in: गजल

हिन्दीमा सपथ, सडकमा धुवाँ

गणतान्त्रिक नेपालको प्रथम उपराष्ट्रपतिले हिन्दी भाषामा सपथ लिएपछि काठमाडौमा त्यसको विरोधमा देखिएका केही झलकः तस्बीरः कैलाश राई, कलेजकलम...

Read more »

Posted in: तस्वीर

यो काठमाडौँ

जनकराज सापकोटाराजधानीको वर्णपटमाथि उभिनुको भ्रम पालेरमात्तिएको छ, सिङ्गो काठमाडौँयो भाले काठमाडौँयो पोथी काठमाडौँयो सहवास गरेरै सिङ्गै युग बिताइदिन्छअलिकति भ्रमजस्तोअलिकति यथार्थजस्तोबुढो भए पनि आँखाभरि वैश पालेर बसिदिन्छयहीँ कहीँ कतैतानिरहेछन् एक हुल दुर्योधनहरूद्रौपदीको साडीहीँ कहीँ कतैगाइरहेछन् एक हुल मानिसहरूराष्ट्रियताको गीतयो सङ्‍गति हो कि विसङ्‍गति ?बेपरवाह, बेमतलवराजधानीको जामा पहिरिएरबाँचिदिन्छ सिङ्गो काठमाडौँसहरभरि थुप्रिएका सबै भ्रमहरूउत्तर-आधुनिक यथार्थहरू हुन्‍सहरभरि थुप्रिएका सबै मिथकहरूउत्तर-आधुनिक जीवनहरू हुन्जे भएपनि जस्तो भएपनिसबैलाई गम्लङ्ग अँगालो मारेर बसिदिन्छयो भाले काठमाडौँयो पोथी काठमाडौँयो नपुँसक काठमाडौँगीतानगर, चितवन, हाल: काठमाडौँjanak_rasa2000@yahoo....

Read more »

Posted in: कविता

नयाँ नायकको खोजीमा

घिमिरे युवराजआन्द्रेया- (ढोकामा उभिएर) नायक जन्माउन नसक्ने राष्ट्र दयनीय हुँदोरहेछ !ग्यालिलियो- त्यसो होइन आन्द्रेया, नायकको खाँचो भएको राष्ट्र दयनीय बन्दो रहेछ । संसारमा जतिपनि नायकहरु हामीले पाएछौं तिनको जन्म बढो कठिनसँग भएको छ। त्यसरी नै अनेकौं त्रासदि, अन्धविश्वास र धार्मिक जडताबीच जन्मिएका संसारकै महान् वैज्ञानिक, विचारक, सत्यवादी, नायक हुन् ग्यालिलियो ग्यालिलेइ। यिनको जीवनी पढ्दा लाग्छ समाज सधैं नयाँ नायकको आगमनका लागि अतुर छ तर त्यही समाजले नायकको जन्म हुनुभन्दा अगाडि नै बारम्बार अवैधानिक गर्भपतन गरिरहेको हुन्छ। त्यसैले देशमा नायक जन्मिन समय लाग्छ। हामी पनि यतिखेर नयाँ नायकको प्रतिक्षामा छौं। देश नै त्यसैको प्रतिक्षामा छ।तिनै महान् व्यक्तित्व ग्यालिलियोको जीवनीमा आधारित ब्रेटोल्ड ब्रेख्तको नाटक हो ग्यालिलियो। यस नाटकको नेपाली अनुवाद...

Read more »

Posted in: पुस्तक चर्चा

Feather

-Rajju DangolI'm Warm; I'm Tender, who dreams of HeightMy touch, my weight is lighter than lightI float, I'm joyous: the fun is my dietMy fur, my coat is shining ever so brightAdore me, admire me, and never let me goHold me, cling to me, and gently touch to showThe sentiments we share expand and growEmbrace me I'm yours, in you top to beWhen climate is extreme and cold every whereI'll be there as shield protecting you all alongAffecting you with affection, the defense pleasant and strongI'll be there supporting you, strengthening your vein, heartI'll be there with you when broken in million shardsI'll be there with you always, beating your heartCause I'm your Feather always there as your partBecause I'm your Feather always there as your part......

Read more »

Posted in: poem

किन सकिन मैले ?

रोशना महर्जनहामीबीचको सम्बन्धको चर्चा परिचर्चा हुँदाकिन समाज सामु एउटा नाम दिन सकिन मैलेभावविह्वल तिमी आतिई कहालिएर रुँदाकिन निर्भीक भई तिम्रा आँसु पुछ्न सकिन मैलेबेदाग तिम्रो व्यक्तित्वमा चरित्रहीनताको दाग लाग्दाकिन तिम्रो पवित्रताको वकालत गर्न सकिन मैलेहामीबीचको नातालाई नाजायजको संज्ञा दिँदाकिन जायज भनी प्रमाणित गर्न सकिन मैलेतिमीमाथि हजारौ प्रश्न मिश्रित औँलाहरु उठ्दाकिन मौनता आफ्नो भंग गर्न सकिन मैलेकायरताको उपमा दिँदै तिमीले साथ मेरो माग्दाकिन हाम्रो मायाको समर्थन गर्न सकिन मैलेस्वच्छ प्रेमको निम्ति जीवन परित्याग तिमीले गर्दाकिन पापबोध गरी प्रायश्चित गर्न सकिन मैले पुलचोक, ललित...

Read more »

Posted in: कविता

खेलौना !

भवसागर घिमिरेदूधभात सेलाउन लाग्या बेलामा, केटा'टीले जिद्दी गर्दै बिलौना गर्‍या बेलामा, हामी तिनलाई भुलाउन खेलौना देखाउने गर्छौं। कुनै अमेरिकन खेलौना, कुनै ब्रिटीस खेलौना, कुनै चाइनिज, भारतीय, जापानीज यस्तै यस्तै खेलौनाहरु देखाएपछि त केटा'टी शान्त हुन्छन्। खेलौनासँग रङ्गिदै दंग पर्छन् अनि सेलाइसक्या दुध भात पनि खप्लाक-खुप्लुक्क खान्छन्। केटा'टीलाई खेलौनासँगै खेलाउने बानी परेका हामी, आफू पनि अरुका हातले खेलाइने गरेको सायदै पत्तो पाइरहेका छौं। हामी हर पाइलामा अरुद्वारा खेलाइने गर्छौँ, हर पल दोस्रो पक्षद्वारा पेलिने र ठेलिने गर्छौँ। लाछारिन्छौं, पछारिन्छौं अनि माथि उक्लने नाममा बजारिन्छौँ पनि। यो गरिब मुलुकका अति गरिब जनता हामी साँच्चै नै अरुका खेलौना भएका छौं। कठपुतली, भाँडाकुटी यी सब हाम्रा पर्यायवाची नाम भैसकेका छन्। हामी धेरै त नेताहरुबाट...

Read more »

Posted in: लेख/विविध

मेरी प्रेमिकाको कथा

नारायणी देवकोटाम एउटा सरकारी क्याम्पसको प्रोफेसर हुँ । यतिबेला रातको बाह्र बजेको छ । नजिकै कतै दोहोरी साँझबाट माया पिरतीको मीठो गीत सुनिरहेकोछु । मेराअगाडि एक चाङ लेखका टुक्राहरू छन‍ । विद्यार्थीले क्याम्पसको वाषिकोत्सवको अवसरमा स्मारिका निकाल्न लागेका छन् । र, मलाई प्रुफ हेरिदिनु भनेका छन् । मैले एक हप्तामा सबै हेर्नुपर्ने छ । म अन्योलमा छु, मेरा हातमा पीडाको प्रतिबद्धता र बाध्यता भन्ने शीर्षकको कथा छ । यसको लेखक मेरी प्रेमिका हो । तपाईलाई नलागोस् मैले मेरी प्रेमिकाको बयान गर्छु । खै के भन्नु ? मैले के गरेँ ? मेरी प्रेमिका ? पाप लाग्छ यसो भन्दा । तर, उनलाई के सम्बोधन गरूँ ? हो म उनलाई बिहे गर्न चाहन्थेँ, अङ्‍गालोमा बेर्थें दुनियाँका माज, उ आँसु झार्थी, म कठोर बन्न भन्थेँ । तर, कठोरताका नाममा उ ढुङ्‍गा बनी मेरा लागि समेत । र, अब लाग्नेछ झस्का मुटुमा (खै मुटुमा नै होला ?) जसरी भात खाँदा दाँतमा...

Read more »

Posted in: कथा

नाङ्गिदैछिन् द्रौपदी

रमेश न्यौपाने दुर्योधन तानिरहेछ द्रौपदीको सारी,अब लाज ढाकिदिने कुनै कृष्णहरु छैनन् यहाँ ।सभामा युधिष्ठिर छन्, भीम छन्, अर्जुन छन्, र छन् - नकुल र सहदेव,महोदय ! चुपचाप हेरीरहेछन् तमासा यी सबै ।जुवामा जितेपछि दुर्योधन फुकाईरहेछ सारी द्रौपदीको,नाङ्गिदैछिन् द्रौपदी,र, छैनन् कृष्णका अदृश्य हातहरु अब । बाजी जित्नेले त तान्यो सारी,तानिरहेछ-तर आश्चर्य! बाजी हार्नेहरु अर्थात-,युधिष्ठिर-, भीम-,अर्जुन-,नकुल र सहदेव पनि,उसैगरी बजाईरहेछन् ताली-जित्नेले झैं,खुब रमाईरहेछन‍् द्रौपदी नाङ्गिईरहेको यो तमासामा ।लाज ढाकिदिने कुनै कृष्णहरु छैनन्- अब,क्रमशस् नाङ्गिदैछिन् द्रौपदी ।दुर्योधन तानिरहेछ द्रौपदीको सारी ।काठमाडौ, रत्नराज्य लक्ष्मी क्याम...

Read more »

Posted in: कविता

रारासँग मेरो प्रेम

अनिता शिवाकोटी"चोखो छ है, यो मेरो माया राराको सङ्गलो पानी जस्तै, चोखो छ है... ।" किनारमा बसेर राराको पानी छुँदै छालसँगै मन्त्रमुग्ध हुँदै स्वस्फूर्त रूपमा हामीले पनि धेरैपटक यही गीत गुन्‍गुनायौँ । हावामा फैलिँदै गएका हाम्रा ती सामूहिक स्वरहरू खै कहाँ एक्कैछिनमा हराउँथे, अनि फेरि हामी टुक्रा-टाक्री जोड्‍दै अर्को गीत गुन्गुनाईहाल्थ्यौँ । आकाशमा झल्किएको जून, गोलबद्ध भएका हामी, अनि एकसुरले सङ्गीत निकालिरहेको राराको छाल । स्वर्गीय आनन्दलाई शव्दमा व्यक्त गर्ने सामर्थ्य हराउँदै गएपछि हामी सबैजना चुपलागेर रारामा टोलायौं । लामो समयसम्म एकोहोरिएर राराको सङ्गीत सुनिरह्‍यौँ । रारा ताललाई जिस्काउँदै बेला-बेलामा देखापरिरहेको जून, अनि किनारामा बसेर जूनको प्रतिक्षा गरिरहेका हामी । साँच्चै नै जूनले रारासँग हैन हामीसँग लुकामारी खेलिरहेको थियो । हुन त काठमाडौँमा...

Read more »

Posted in: यात्रा संस्मरण

गजल

समृद्घि 'शायद'आंशुलाई टल्काउने प्रभात हुन सक्नु पर्छफुटेका मन जोड्ने सौगात हुन सक्नु पर्छफुल्दा गुलाफ मात्र हैन चढ्ने देउतालाईहांगावाट झरे'सी पारिजात हुन सक्नु पर्छकस्ले भन्छ विश्वासको खडेरी छ हामी वीचएउटै मान्छे पनि जमात हुन सक्नु पर्छहृदय सगरमाथा आँखामा बुद्घ हरेककोफिलिंगो विप्लवको उत्पात हुनसक्नु पर्छधाँजा धाँजा नहुन सक्छन् समय र मनहरूबाफिएर आफैं पनि वर्षात हुन सक्नु प...

Read more »

Posted in: गजल

मेरी आमाको जुनी

सङ्‍गीतस्रोतातिमी सामू भर्खरै आईपुगेको छ मेरी आमाको जुनीआफूसँगै बोकेर-अभावको आँधीले लछारेको घुम्रे कपालशोषणको घामले डढेको उदास अनुहारदु:खको कुवामा डुबेका अनिंदा आँखाबारम्बार अँधेरी गौंडामा ठोकिएको निधार र युगभरिको पीडा घोलिएको एउटा गहिरो सुस्केरा ।तिमीसामू भर्खरै आइपुगेको छ मेरी आमाको जुनीआफूसँगै बोकेर-परम्पराको भारीले कुप्राएको करकरी खाने ढाड विभेदका जङ्‍गली काँडाले कोतरिएको घाइते मुटुभोकका विरुद्ध पटुका कसिएको अभागी पेटबिमारको असिनापानीले हिनामिना पारेको ज्यानर सयथरि त्रासले उब्जाएको एउटा अनन्त छटपटी ।मेरी आमाको जुनीलेचौतारीतिर चिहायो-त्यहाँ जुवाडेहरु तास फिटिरहेका थिए वल्लोपट्टी पल्लोपट्टी भलाद्‍मीहरु जूँगामा ताउ लगाईरहेका थिएधर्मशालामा हेर्‍यो-त्यहाँ लुटेराहरुको बैठक चलिरहेको थियोसरकारी घरमाचोरहरु झगडा गरिरहेका थिएनाटकघरमानवयौवनाको नृत्य चलिरहेको थियोदोहोरी साँझमा धनाढ्‍यहरु कम्मर भाँचिरहेका...

Read more »

Posted in: कविता

गजल

दुख्ने गर्छ मुटु मेरो डुब्दा बिगतका तलाऊहरु। चर्किने गर्छ स्मृतीको पटमा तिमीले दिएका घाउहरु। स्वर्ग जस्तै थिए हिंजो हामी घुमेको रमाईलो गाउँहरु।नर्क तुल्य भएको छ आज मेरो निम्ती त्यही ठाउँहरु।मैले हारी तिमीले जित्नु पर्ने थाहै नदिई कस्तो खेल्यौ दाउहरु। बेवारीसे लाश जस्तै तिरस्कृत हुदै कति चालौ जिन्दगीका गह्रौ यी पाऊहरु।तिरस्कृत किनारमा उभी आजपर्खि रहेछु पार तर्ने नाउहरु। बि जे बान्तवा राईभोज...

Read more »

Posted in: गजल

ईश्वरको अदालतमा आउटसाइडरको बयान

सङ्गीता पाण्डे २००८ जुलाई ६ आइतबार अपराहृन ३ बजे मार्टिन चौतारी, थापाथलीको हलमा ईश्वरको अदालतमा आउटसाइडरको बयान पुस्तकमाथि छलफल भइरहँदाको एक दृश्य।मार्टिन चौतारीको यसपालीको साहित्यिक छलफल श्रृङ्‍खलामा मोमिलाद्वारा लिखित निबन्धसङ्‍ग्रह 'ईश्वरको अदालतमा आउटसाइडरको बयान' पुस्तकमाथि छलफल भयो । (मार्टिन चौतारीमा अंग्रजी महिनाको प्रत्येक पहिलो आइतबार दिउँसो ३ बजे साहित्यिक कृतिमाथि छलफल हुन्छ ।) उक्त कार्यक्रमका पण्डित (मार्टिन चौतारीमा वक्तालाई पण्डित भनिन्छ ।) धर्मेन्द्र नेम्वाङ्ग र डा. ज्ञानु पाण्डेले पुस्तकको समीक्षा गर्ने जिम्मा पाएका थिए । कार्यक्रममा सहभागी भएका युवा जमातलाई सोध्दा मैले समग्रमा यस्तो जवाफ पाएँ- "यो किताब पढ्‍दा जति बुझ्न गाह्रो छ त्यस्तै धर्मेन्द्र नेम्वाङ्गको प्रस्तुति(समीक्षा) बुझ्न गाह्रो भयो । अनि प्रस्तुति अलि लामो भयो...

Read more »

Posted in: पुस्तक चर्चा

फर्केको खोलो

अनिता दुलालमिर्मिरेमै सुन्तली पानी लिन डोकोमा गाग्रो बोकेर पँधेरोतिर लाग्छे । पँधेरो गाउँबाट धेरै टाढा थिएन । वनजङ्गलको हरियाली, चराचुरुङ्गीहरूको मधूर गुञ्जन, अन्य प्राकृतिक छटाले भरिपूर्ण उसको गाउँ रमाइलो थियो । उ गुनगुनाउँदै पधेँरो पुग्छे । पधेँरोमा धेरै आईमाईहरू पानी भर्न पालो पर्खेर बसेका थिए । उनीहरू आ-आफ्नै कुरामा व्यस्त थिए । सुन्तली पधेँरोतिर एक पाइला सार्न नपाउँदै एउटी अधबैँसे आईमाई कराउन थाल्छे- "तँ अछुत पनि पानी लिन आइस् ? पर जा ! सबैले लिइसकेपछि मात्र पाउँछेस् ।" यस्तै-यस्तै वचनहरू एकपछि अर्को गर्दै सबैले भन्छन् । त्यस्ता वचनले उसको मन रुन्छ, अनि आँखा । सबै गइसकेपछि उ पछयौरीले आँसु पुछ्‍दै पानी भर्छे । पिठ्‍यूँमा पानीको गाग्रो अनि गहभरि आँसु लिएर सुन्तली घर पुग्छे। उसको लोग्ने घनश्याम दलानमा बसेर लुगा सिउँदै हुन्छ । सुन्तलीको आँसु...

Read more »

Posted in: कथा

इन्टरनेट खोज्ने कसरी ?

- दिनेश वाग्लेबितेका वर्षमा बोलीचालीमा सबैभन्दा बढी प्रयोग गरिएकामध्ये एउटा वाक्यलाई फेरि एकपटक उल्लेख गरौं- 'यो सूचनाको युग हो ।' इन्टरनेट सूचनाको खानी हो । त्यो खानीबाट आफूलाई चाहिएको कुरा कसरी निकाल्ने ? यहीँनेर आउँछन् गुगल जस्ता सर्च इन्जिन सहयोगीका रूपमा । विश्‍वका करोडौँ इन्टरनेट प्रयोगकर्ताले इन्जिनहरूलाई इन्टरनेटको सूचना सञ्जालमा छिर्ने ढोकाका रूपमा प्रयोग गर्छन् । सबैभन्दा लोकपि्रय गुगल हो जसले सातापिच्छे आफ्नो सर्च बाकसमा सबैभन्दा बढी खोजिएका शब्दको सूची सार्वजनिक गर्छ । नेपालसँग सम्बन्धित विषय त्यो सूचीमा विरलै पर्छन् । गत अपि्रलको एउटा साता त्यस्तै दुर्लभ मौका थियो जति बेला उक्त सूचीमा नेपाल टप टेनमा थियो । त्यति बेला ऐतिहासिक जनआन्दोलन चलिरहँदा नेपाल विश्व समाचार शीर्षकहरूमा थियो, धेरैले यसबारे जान्न चाहेका थिए । गुगलमा सोमबार...

Read more »

Posted in: लेख/विविध